Անպտղությունը դատավճիռ չէ...

Ժամանակն անցնում է, իսկ ախտորոշումը դեռևս նույնն է, որը կարծես դատավճիռ լինի: Սովորության համաձայն` կինն այցելում է տարբեր բժիշկների, հետազոտվում է և փորձում գտնել չհղիանալու պատճառները, իսկ անհոգ ամուսինը չի էլ կռահում, որ խնդիրը հենց իր մեջ է:

Առանց երեխայի երիտասարդ ընտանիքը զուրկ է երեխա մեծացնելու երջանկությունից: Բացի այդ, անզավակ ընտանիքը, որպես կանոն, անկայուն է, այդ ընտանիքում ամուսինները շաղկապված չեն երեխայի հանդեպ ընդհանուր պատասխանատվությամբ և հոգատարությամբ, ուստի առաջին իսկ դժվարություններին բախվելիս հաճախ հեշտությամբ բաժանվում են:

Աշխարհում շուրջ 80 մլն մարդ, հատկապես զարգացող երկրներում, տառապում է անպտղությամբ, որի հաճախականության ցուցանիշը տարբեր երկրներում տարբեր է: Վիճակագրությունը փաստում է, որ կանանց և տղամարդկանց անպտղությունը հանդիպում է գրեթե նույն հաճախականությամբ:

Ինչպես կանանց, այնպես էլ տղամարդկանց անպտղության պատճառները բազմաթիվ են, ցավոք, վիճակը տարեցտարի ավելի է բարդանում արտաքին միջավայրի բացասական ազդեցության, վնասակար սովորությունների, սթրեսային վիճակների և, իհարկե, ամենակարևորը` ժամանակին մասնագետի չդիմելու պատճառով:

 Անպտուղ ամուսնությունը քայքայում է ոչ այնքան երկու մտերիմ անձանց ֆիզիկական առողջությունը, որքան ժանգի պես քայքայում նրանց փոխադարձ զգացմունքները: Ժամանակի ընթացքում նոր կյանք ծնելու անիրագործելի լինելը խեղդում է ուրախության այն զգացումը, որը պարգևում է ամուսիններին սեռական կյանքը, որը և հաճախ դառնում է ամուսնալուծության, նաև նոր զուգընկեր կամ զուգընկերուհի որոնելու պատճառ: 

Անպտուղ ամուսնությունը սոցիալական և բժշկական կարևոր հիմնախնդիր է, քանի որ յուրաքանչյուր չորրորդ ընտանիք կանգնում է ամուսնալուծվելու փաստի առջև: 

Անպտուղ է համարվում ամուսնությունը, երբ կանոնավոր սեռական կյանքի առաջին տարում հակաբեղմնավորիչ միջոցների չօգտագործման պարագայում կինը չի հղիանում: Ոչ վաղ անցյալում սերունդ չունենալու համար հաճախ մեղադրում էին միայն կնոջը: Այժմ արդեն հաստատված է, որ անպտղության համար հավասարապես կարող է «մեղավոր» լինել թե´ կինը, թե´ տղամարդը:

Անպտղության կարող են հանգեցնել մի շարք հիվանդություններ կամ վիճակներ: Տղամարդկանց անպտղությունը լինում է առաջնային և երկրորդային: Առաջնայինը պայմանավորված է սերմնահեղուկի ախտաբանական փոփոխություններով (սպերմատոզոիդների ոչ բավարար քանակություն և շարժունակության պակաս, երբեմն էլ դրանց լրիվ բացակայություն): Բազմազան պատճառների մեջ առավել վտանգավոր են հորմոնային խանգարումները, քրոնիկական թունավորումները, այսպես կոչված` մասնագիտական գործունեության վնասակարությունը, զարգացման բնածին արատները: Հաճախակի հանդիպող պատճառներից են կրիպտորխիզմը (գաղտնամորձություն), երբ ամորձիները մնում են որովայնի խոռոչում ու չեն իջնում ամորձապարկ, և սերմնատար երակների լայնացումը (վարիկոցելե), որը պայմանավորված է երիկամային երակում ճնշման բարձրացումով. դրա նեղացումը հանգեցնում է ամորձաերակում արյան հակառակ հոսքին և սերմնատար երակների լայնացմանը: 

Երկրորդային անպտղությունը, որպես կանոն, սեռական օրգանների հիվանդությունների (ամորձիների, շագանակագեղձի բորբոքում), պարօտիտի (խոզուկ), տուբերկուլոզի, բրուցելոզի, ինչպես նաև վնասվածքների հետևանք է: Սակայն ավելի հաճախ պատճառը սեռավարակներն են` գոնոռեան (սուսանակ), տրիխոմոնիազը, քլամիդիոզը, ուրեապլազմոզը, միկոպլազմոզ: Սերմնատար ուղիները, սերմնաբշտերը և գեղձերը բորբոքվում են, հաճախ առաջացնելով կպումներ և կոշտություններ, սպերմատոզոիդների ելքին խանգարող մեխանիկական արգելք է ստեղծվում, և սերմը դառնում է անկենսունակ: 

Գոյություն ունեն առաջին հայացքից աննշան թվացող երևույթներ, որոնք հեռուն գնացող հետևանքների են բերում: Օրինակ` ոչ ճիշտ ընտրված և շատ կիպ հագուստը (ներքնազգեստ, անդրավարտիք), որը կարող է ամորձիները գերտաքացնել` հանգեցնելով անպտղության: 

Հիմնական պատճառներից է նաև ոչ լիարժեք սնունդը 

Տղամարդը պետք է սպիտակուցներով հարուստ սնունդ օգտագործի: Ամենօրյա սննդի մեջ ցանկալի է ներառել սև շոկոլադ, նարինջ, թուրինջ և հատկապես քաղցր դեղին խնձոր: Մրգաշաքարն անհրաժեշտ է սպերմատոզոիդների լիարժեք հասունացման համար: Չպետք է մոռանալ նաև կիտրոնի մասին, քանի որ այն նպաստում է սպերմատոզոիդների կյանքի երկարելուն: Շատ օգտակար են նաև ցինկով հարուստ ծովամթերքներն ու անտառային հատապտուղները:

Սպերմատոզոիդների հասունացմանը նպաստում է լոլիկում պարունակվող լիկոպին հակաօքսիդանտը: Այն նաև շագանակագեղձի բորբոքման կանխարգելիչ միջոց է համարվում: 

Երբեմն անպտուղ ամուսնության դեպքեր են լինում կլինիկապես առողջ անձանց մոտ: Այս վիճակը բացատրվում է սպերմատոզոիդի և ձվաբջջի քիմիական բացասական ռեակցիայով, որը խոչընդոտում է նրանց միացմանը:

Կանանց անպտղության պատճառները ևս տարբեր են, որոնք լինում են առաջնային և երկրորդային: Առաջնայինն այն վիճակն է, երբ կինը հղիանալուց չի պաշտպանվում, սակայն չի հղիանում: Երկրորդայինն այն վիճակն է, երբ կինն անպտուղ է դառնում վիժումից կամ մի քանի հղիությունից հետո: 

Առաջնային անպտղության հիմնական պատճառները զարգացման բնածին արատներն են, ձվարանի թերֆունկցիան կամ բացակայությունը, նյարդահոգեկան և հորմոնային խանգարումները: Հաճախ չհղիանալու պատճառները լինում են ներքին սեռական օրգանների բորբոքային երևույթները, այդ թվում` զանազան սեռավարակները, որոնցով էլ պայմանավորվում է երկրորդային անպտղությունը: Սովորաբար արգանդափողերը բորբոքվում են, և ձվաբջիջների շարժումը ձվարանից դեպի արգանդ դժվարանում է: Ավելին, բորբոքման հետևանքով հաճախ առաջանում են կպումներ, փողերի լուսանցքները փակվում են, և սպերմատոզոիդն անկարող է լինում հաղթահարել այդ արգելքը: Անպտղության առավել տարածված պատճառներից է արհեստական վիժումը (աբորտ): Նույնիսկ եթե դրա հետևանքով բորբոքումներ չկան, նրա ազդեցությունն օրգանիզմի վրա բացասական է, քանի որ խախտվում է դաշտանային ցիկլի տևողությունը, խանգարվում էնդոկրին գեղձերի գործունեությունը: 

Լինում են դեպքեր, երբ հղիությունն ավարտվում է պտղի ներարգանդային վախճանով` ինքնաբեր վիժումով: Սա ևս անպտուղ ամուսնության պատճառներից է և պահանջում է տևական ու հետևողական բուժում:

Վտանգավոր է, երբ դեռահաս աղջիկները, հետևելով նորաձևությանը, նիհարելու սննդակարգ են պահում, որը նույնպես կարող է անպտղության պատճառ դառնալ: Սակայն պետք է հիշել, որ գեղեցկությունը գովազդող յուրաքանչյուր ստանդարտ, օրինակ` 90/60/90-ը, անիմաստ է, քանի որ անհատի հատկանիշները ձևավորվում են նրա գենետիկ ծրագրին համապատասխան, և նա գեղեցիկ է հենց իր յուրահատկության շնորհիվ, իսկ այդ «գործարանային շտամպը»  անիրական է և հակաբնական: Սա նման է այն բանին, որ բոլորին ստիպեն ունենալ աչքերի նույն գույնը: Մի՞թե դա իրոք անհրաժեշտ է:

Այն, որ կանանց վերարտադրողական ֆունկցիան անհամատեղելի է հյուծված և թերսնված օրգանիզմի հետ, ակնհայտ է: Նիհարեցնող սննդակարգերը խիստ կրճատում են որոշ անփոխարինելի նյութերի` ճարպերի և վիտամինների մուտքն օրգանիզմ, առաջացնելով լուրջ խնդիրներ, քանի որ.

• հիմնական և խիստ կարևոր հորմոնների` էստրոգենների արտադրության համար անհրաժեշտ ճարպերի և վիտամինների անբավարարությունն առաջացնում է հորմոնների արտադրության բնական գործընթացի խախտում` ստեղծելով հիվանդագին երևույթներ,
• հղիության բարեհաջող ընթացքի, պտղի նորմալ ձևավորման և զարգացման համար անհրաժեշտ է ամուր օրգանիզմ:

Հիշեք, որ առողջ սերունդ ունենալու համար պետք է տեղյակ լինել սեռական կյանքի այբուբենին, զերծ մնալ պատահական, թեթևամիտ սեռական կենսակերպից, զանազան անհայտ սննդակարգերից: Որակյալ, «պտղատու» սերմ ունենալու համար չափազանց կարևոր նշանակություն ունի ճիշտ սննդակարգը, ինչպես նաև վնասակար սովորություններից, մասնավորապես ծխելուց հրաժարվելը: Այսօր ապացուցված է, որ ծխելը մի քանի անգամ նվազեցնում է սերմնահեղուկի որակական և քանակական ցուցանիշները: 

Գոյություն ունեն անպտղության բուժման տարբեր եղանակներ, կարևորը` չուշացնելն է: Պետք է ժամանակին դիմել համապատասխան բժիշկ-մասնագետի օգնությանը և երբեք չկորցնել առողջանալու հույսը:

Հարցեր, պատասխաններ, մեկնաբանություններ